پایداری و سیلیکوزیس (Sustainability and Silicosis)
حفاظت از آینده‌ی کارگران سنگ و اسلب
پایداری (Sustainability) مفهومی است که نخستین بار در سال ۱۹۸۷ توسط کمیسیون برانتلند سازمان ملل تعریف شد:
«پاسخگویی به نیازهای امروز، بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای پاسخگویی به نیازهای خودشان.»
این مفهوم در صنایع مختلفی از جمله کاشی، سنگ، سرامیک و به‌ویژه صنعت تولید اسلب و کانترتاپ آشپزخانه مطرح شده است. یکی از چالش‌های مهم این حوزه، سیلیس و بیماری سیلیکوزیس است که می‌تواند زندگی کارگران این صنعت را تهدید کند.
سیلیکوزیس چیست و چرا خطرناک است؟
بخش عمده‌ای از صفحات کانترتاپ آشپزخانه یا سرویس بهداشتی از سنگ طبیعی یا سنگ مهندسی‌شده (Engineered Stone) ساخته می‌شوند. این محصولات برای مصرف‌کننده نهایی بی‌خطر هستند، اما فرآیند تولید و نصب آن‌ها شامل:
دریل‌کاری (Drilling)
برش (Cutting)
ساب‌زنی و سنگ‌ساب (Grinding)
پولیش‌کاری (Polishing)
همگی باعث آزاد شدن ذرات سیلیس بلورین (Crystalline Silica) در هوا می‌شوند. استنشاق مکرر این ذرات توسط کارگران بدون تجهیزات ایمنی مناسب می‌تواند منجر به بیماری ریوی خطرناکی به نام سیلیکوزیس (Silicosis) شود.
سیلیکوزیس یک بیماری مزمن و اغلب کشنده است که منجر به فیبروز ریه، کاهش شدید ظرفیت تنفسی و حتی مرگ زودرس می‌گردد.
ارتباط پایداری با سیلیکوزیس
با تعریف برانتلند، پایداری یعنی حفظ سلامت امروز بدون آسیب زدن به فردا. اگر کارگران صنعت سنگ در معرض گردوغبار سیلیس بدون حفاظت قرار گیرند، توانایی آن‌ها برای کار و تأمین معیشت خانواده در آینده از بین می‌رود. پس حفاظت از سلامت کارگران، بخشی جدایی‌ناپذیر از مفهوم پایداری است.
درصد سیلیس در سنگ‌ها و اسلب‌ها
یکی از عوامل اصلی خطر، میزان سیلیس موجود در مواد اولیه است. بر اساس تحقیقات:
سنگ آهک (Limestone) و مرمر (Marble): کمتر از ۵٪ سیلیس
سنگ سینتر (Sintered Stone) یا Ultra Compact: حدود ۵٪ تا ۱۱٪
گرانیت (Granite): بین ۴۰٪ تا ۵۰٪
سنگ مهندسی‌شده (Quartz Engineered Stone): بین ۹۰٪ تا ۹۷٪
یعنی بیشترین خطر در کار با اسلب‌های کوارتز مهندسی‌شده وجود دارد.
تاریخچه قوانین و مقررات درباره سیلیس
ممنوعیت در استرالیا
استرالیا اولین کشوری بود که در تاریخ ۱ جولای ۲۰۲۴ استفاده، عرضه و تولید سنگ‌های مهندسی‌شده شامل صفحات کوارتز را به‌طور کامل ممنوع کرد. دلیل این اقدام، افزایش شدید موارد سیلیکوزیس در بین کارگران صنعت سنگ بود. این تصمیم با حمایت انجمن‌های پزشکی، اتحادیه‌های کارگری و خود کارگران اجرا شد.
مقررات در آمریکا – کالیفرنیا
در ایالت کالیفرنیا، مقررات تحت عنوان California Code of Regulation, Title 8, Section 5204 وضع شده است. این قوانین شامل موارد زیر می‌شوند:
مقررات اضطراری برای محدود کردن مواجهه با سیلیس (از دسامبر ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۵ دائمی شد).
الزام به استفاده از روش‌های ایمن‌تر در برش اسلب.
افزایش بازرسی‌ها و امکان گزارش تخلفات توسط کارگران.
در سال ۲۰۲۴، اداره ایمنی و سلامت شغلی کالیفرنیا (Cal/OSHA) ۸۵ بازرسی انجام داد.
در ۲۶٪ از کارگاه‌ها، دستور توقف فوری فعالیت صادر شد.
۹۵٪ پرونده‌ها منجر به صدور جریمه یا تخلف شد.
این آمار نشان می‌دهد که خطر سیلیس بسیار جدی گرفته می‌شود.
لایحه سنای کالیفرنیا (SB 20)
در دسامبر ۲۰۲۴، سناتور Caroline Menjivar لایحه‌ای به نام SB 20 – ایمنی شغلی در برش اسلب‌ها معرفی کرد. این لایحه شامل:
ممنوعیت برش خشک (Dry Cutting)
الزام استفاده از روش‌های برش خیس (Wet Cutting)
صدور مجوز رسمی برای کارگاه‌های برش اسلب
آموزش و صدور گواهی‌نامه ایمنی برای کارگران
ممنوعیت همکاری تأمین‌کنندگان با کارگاه‌های غیرمجاز
گزارش‌دهی اجباری آمار سیلیکوزیس و وضعیت ایمنی کارگران
این لایحه هم‌اکنون در مرحله بررسی در مجلس ایالتی (Assembly) است و احتمال تبدیل آن به قانون بسیار بالاست.
تجهیزات حفاظت فردی (PPE) و راهکارهای ایمن‌سازی
برای کاهش خطر سیلیس، تجهیزات ایمنی زیر الزامی هستند:
ماسک‌های تنفسی پیشرفته (PAPR با فیلتر HEPA)
سیستم‌های تهویه و جمع‌آوری گرد و غبار
ابزار برش و ساب خیس (Wet Tools)
استفاده از آب دائم روی سطح کار (Water Jet / Submersion Cutting)
نمونه تجهیزات حرفه‌ای:
CleanSpace™ WORK Kit که یک دستگاه تصفیه هوای قابل‌حمل با فیلتر HEPA و طراحی بدون شلنگ است و برای محیط‌های پرسیلیس طراحی شده است.
ایمنی نصب کاشی و ارتباط با مقررات
نکته مهم برای نصابان کاشی و اسلب:
این مقررات بیشتر بر کارگاه‌های برش و فرآوری اسلب تمرکز دارد (Section 5204). اما در پروژه‌های ساختمانی، قوانین دیگر (Section 1532.3) اعمال می‌شود.
با این حال، هر نصاب حرفه‌ای باید از:
ماسک مناسب
برش خیس
ابزار ویبراتور
سیستم جمع‌آوری گردوغبار
استفاده کند تا خطر سیلیکوزیس کاهش یابد.
پایداری تنها به معنای حفاظت از محیط زیست نیست؛ بلکه شامل حفاظت از سلامت کارگران و نسل‌های آینده هم می‌شود.
سیلیکوزیس یک تهدید واقعی است، اما با قوانین سخت‌گیرانه، آموزش صحیح، تجهیزات ایمنی مدرن و رعایت اصول نصب و برش، می‌توان ریسک آن را به حداقل رساند.
ایمنی کارگران، ضامن پایداری صنعت و آینده خانواده‌های آن‌هاست.
