درز ژوئن یا درز انبساط و درز انقطاع چيست؟

درز انبساط و درز انقطاع دو مفهوم کلیدی در مهندسی ساختمان هستند که در طراحی و ساخت سازه‌ها نقش بسیار مهمی دارند. این دو نوع درز به‌منظور جلوگیری از خسارات ناشی از تغییرات فیزیکی و حرارتی در ساختمان‌ها پیش‌بینی می‌شوند. در این مقاله به بررسی تفاوت‌ها، کاربردها و نحوه استفاده از این درزها در سازه‌ها خواهیم پرداخت.

درز انبساط چیست؟

تعریف و مفهوم

درز انبساط به شکافی گفته می‌شود که به‌منظور جلوگیری از اثرات تغییرات دمایی و فشاری در سازه‌ها ایجاد می‌شود. ساختمان‌ها به دلایل مختلفی مانند تغییرات دما، رطوبت و حتی بارهای زلزله ممکن است دچار انبساط یا انقباض شوند. درز انبساط برای کاهش این اثرات طراحی می‌شود و کمک می‌کند تا ساختمان‌ها دچار ترک خوردگی یا تخریب نشوند.

ضرورت استفاده از درز انبساط

در مناطق مختلف، تغییرات دما می‌تواند تأثیر زیادی بر روی ساختمان‌ها داشته باشد. بنابراین، درز انبساط به‌ویژه در ساختمان‌های بزرگ و پیچیده که از چند بلوک مختلف تشکیل می‌شوند، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. به‌ویژه در ساختمان‌های فلزی، درز انبساط باید در طول ساختمان پیش‌بینی شود تا از آسیب‌های ناشی از انبساط یا انقباض جلوگیری کند.

موارد کاربرد درز انبساط

• ساختمان‌های بلند و فلزی: در ساختمان‌هایی که طول آنها بیش از 50 متر باشد، باید درز انبساط در طول ساختمان پیش‌بینی شود.

• ساختمان‌های با پوشش محافظ: در ساختمان‌هایی که پوشش محافظ دارند، این فاصله نباید از 100 متر بیشتر شود.

• سازه‌های مجاور به یکدیگر: در مکان‌هایی که ساختمان‌ها به هم نزدیک هستند، درز انبساط از انتقال بار به ساختمان‌های مجاور جلوگیری می‌کند.

نحوه طراحی و نصب درز انبساط

برای پوشاندن فواصل درز انبساط، باید از مواد انعطاف‌پذیر و ارتجاعی استفاده شود تا امکان حرکت طبیعی سازه فراهم گردد. این درزها نباید با مصالح بنایی یا ملات پر شوند. همچنین، در سازه‌های فلزی، در صورتی که ستون‌ها به‌طور موقت به یکدیگر متصل شده‌اند، پس از استقرار باید این اتصالات قطع شوند.

درز انقطاع چیست؟

تعریف و مفهوم

درز انقطاع به شکافی گفته می‌شود که برای جدا کردن ساختمان‌ها از یکدیگر، به‌ویژه در مناطق زلزله‌خیز، طراحی می‌شود. هدف اصلی این درزها جلوگیری از ضربه‌های ناشی از برخورد ساختمان‌های مجاور است. در زمان وقوع زلزله، حرکت ساختمان‌ها می‌تواند باعث ایجاد خسارات جدی به ساختمان‌های مجاور شود. درز انقطاع به‌ویژه در ساختمان‌های بلند و پرارتفاع اهمیت ویژه‌ای دارد.

ضرورت استفاده از درز انقطاع

در مناطق زلزله‌خیز، داشتن فاصله‌ای مناسب بین ساختمان‌ها می‌تواند از شدت آسیب‌های وارده به ساختمان‌های مجاور بکاهد. در ساختمان‌هایی که ارتفاع بیش از 12 متر یا تعداد طبقات آن‌ها بیش از 4 است، باید از درز انقطاع استفاده کرد. این درز به کاهش آسیب‌های زلزله و جلوگیری از انتقال نیروهای ناشی از حرکت ساختمان‌ها به ساختمان‌های مجاور کمک می‌کند.

مشخصات درز انقطاع

• ارتفاع ساختمان‌ها: در ساختمان‌های با ارتفاع بیشتر از 12 متر یا 4 طبقه، استفاده از درز انقطاع الزامی است.

• فاصله استاندارد: حداقل فاصله درز انقطاع در هر طبقه باید به اندازه 1/100 ارتفاع آن طبقه از سطح شالوده باشد.

• مواد پرکننده: در برخی مواقع، این درزها می‌توانند با مواد کم‌مقاومت پر شوند که در زمان زلزله به‌راحتی خرد شده و مانع از آسیب به ساختمان‌ها می‌شود.

تفاوت‌های بین درز انبساط و درز انقطاع

نتیجه‌گیری

درز انبساط و درز انقطاع هر دو از الزامات طراحی ساختمان‌ها هستند که به حفظ سلامت سازه و جلوگیری از خسارات ناشی از تغییرات فیزیکی و حرارتی کمک می‌کنند. استفاده صحیح از این درزها در ساختمان‌های بزرگ، بلند و در مناطق زلزله‌خیز، می‌تواند تأثیر زیادی در ایمنی و پایداری ساختمان‌ها داشته باشد.