چرایی بوجود آمدن ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی در نصب کاشی

پرسش
چطور ممکن است حتی با استفاده از کیت ضد ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی، باز هم پدیده لِپیج رخ دهد؟ اگر میزان لِپیج به اندازه ضخامت یک سکه دایم (dime) باشد، آیا مشتری حق دارد تقاضای لِپیج کمتر داشته باشد؟

پاسخ
هدف من این است که نکاتی درباره مشکل ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی در نصب کاشی، علل آن و روش‌های پیشگیری از آن ارائه دهم. این اطلاعات بر اساس دفترچه راهنمای TCNA، استاندارد ANSI A108 و ANSI A137.1 تهیه شده‌اند.

ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی (Lippage) به اختلاف ارتفاع بین لبه کاشی‌های مجاور گفته می‌شود که باعث ایجاد سطحی ناصاف و ناموزون می‌شود. این مشکل نه‌تنها از نظر ظاهری کیفیت نصب را پایین می‌آورد، بلکه می‌تواند خطر زمین‌خوردن نیز به همراه داشته باشد.

دلایل ایجاد ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی
چندین عامل می‌توانند باعث ایجاد ناخ زدن می شوند، از جمله:

1. ناهمواری زیرکار (Substrate irregularities): اگر زیرسازی یکنواخت نباشد، کاشی‌ها در ارتفاع‌های مختلف قرار می‌گیرند.

2. تفاوت در اندازه، ضخامت و تاب‌دار بودن کاشی (Tile size, thickness variations and warpage): ناهماهنگی در اندازه و ضخامت کاشی‌ها یا تاب برداشتن آن‌ها می‌تواند منجر به سطح ناهموار شود.

3. تکنیک‌های نادرست نصب (Improper installation techniques): استفاده ناصحیح از چسب، انتخاب شانه نامناسب یا الگوهای خاص نصب مانند جابه‌جایی ۵۰ درصدی (که به آن بند آجری نیز می‌گویند) می‌تواند باعث ایجاد لِپیج شود.

4. کاشی‌های بزرگ‌فرمت (Large-format tiles): هرچه کاشی بزرگ‌تر باشد، احتمال لِپیج بیشتر است، زیرا نصب آن‌ها به صورت کاملاً مسطح دشوارتر است.

استانداردهای قابل‌قبول برای ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی

بر اساس استاندارد ANSI A108.02، میزان مجاز ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی در کاشی‌کاری به شرح زیر است:

برای بندهای بین کاشی که کمتر از 6 میل باشند:
حداکثر ناخن مجاز، ۰.۰۸ سانتی‌متر  به‌علاوه مقدار تاب ذاتی (warpage) خود کاشی است.

برای بندهای بین کاشی که 6 میل یا بیشتر باشند:
حداکثر لِپیج مجاز، ۰.۱۶ سانتی‌متر به‌علاوه مقدار تاب ذاتی کاشی است.

هنگامی که TCNA یا ANSI از «تاب ذاتی کاشی» صحبت می‌کنند، منظور آن‌ها کاشی‌هایی است که با مشخصات استاندارد ANSI A137.1 مطابقت دارند. این استاندارد، مشخصات فنی تولید کاشی‌های سرامیکی و پرسلانی را تعیین می‌کند.

تمام کاشی‌ها — حتی کاشی‌هایی که با A137.1 مطابقت دارند — دارای میزان مشخصی تاب‌خوردگی مجاز هستند. مقدار این تاب بستگی به نوع و اندازه کاشی دارد.

اگر کاشی با استاندارد A137.1 مطابقت نداشته باشد، به این معنی نیست که کاشی «بد» است، اما تضمینی در خصوص کیفیت آن از نظر رنگ، ابعاد، تاب و سایر ویژگی‌ها وجود ندارد.

پیشگیری از ناخ زدن لبه دو کاشی کاشی

برای به حداقل رساندن خطر بروز لِپیج در نصب کاشی، رعایت نکات زیر ضروری است:

1. تراز بودن زیرکار (زیرسازی):

برای کاشی‌هایی که یک ضلع آن‌ها بیشتر از ۳۸ سانتی‌متر باشد، سطح زیرکار باید در طول ۳۰۰ سانتی‌متر حداکثر 3 میل  و در طول ۶۰ سانتی‌متر حداکثر ۱.5 میل اختلاف ارتفاع داشته باشد.

برای کاشی‌هایی که تمام اضلاع‌شان کمتر از ۳۸ سانتی‌متر است، سطح زیرکار باید در طول ۳۰۰ سانتی‌متر حداکثر 6 میل و در طول ۳۰ سانتی‌متر  حداکثر 1.5 میل اختلاف ارتفاع داشته باشد.

2. استفاده از روش‌های صحیح نصب:
دستورالعمل‌های ANSI A108 در مورد ترکیب و اجرای چسب‌ها را دنبال کرده و اطمینان حاصل کنید که کاشی‌ها به‌درستی در محل خود قرار گرفته‌اند.

3. انتخاب مناسب کاشی:
تاب‌خوردگی و نوسانات ابعادی کاشی را — به‌ویژه در کاشی‌های بزرگ‌فرمت — در نظر بگیرید.

4. استفاده از سیستک های  تراز کاشی:
این سیستم‌ها کمک می‌کنند تا در طول نصب، سطح کاشی‌ها صاف بماند و از ناخن زدن جلوگیری شود. توجه داشته باشید که این ابزار اغلب به‌اشتباه استفاده می‌شود و برای تراز کردن کف طراحی نشده‌اند. استفاده از آن‌ها نباید جایگزین زیرسازی مناسب و تکنیک‌های درست نصب شود.

5. کنترل کیفیت کاشی:
اطمینان حاصل کنید که کاشی‌ها مطابق با استاندارد ANSI A137.1 باشند؛ این استاندارد، مشخصات فیزیکی حداقلی و روش‌های درجه‌بندی برای کاشی‌ها و صفحات پرسلانی ضخامت‌دار (Gauged Porcelain) را تعیین می‌کند.

6. اجرای نمونه اولیه :
هم TCNA و هم ANSI توصیه می‌کنند که یک نمونه آزمایشی از نصب کاشی برای تایید مشتری اجرا شود. این نمونه می‌تواند کیفیت کاشی، طرح، و نحوه اجرای کار را نشان دهد. همچنین ممکن است وجود لِپیج را نیز نمایان کند تا مشتری و کاشی‌کار قبل از ادامه پروژه، فرصت اصلاح موارد را داشته باشند.

بازرسی چشمی کار کاشی‌کاری

راهنمای TCNA به‌طور دقیق توضیح می‌دهد که چگونه باید کار نهایی کاشی‌کاری را بررسی و ارزیابی کرد. قویاً توصیه می‌شود صفحات ۴۲ و ۴۳ از نسخه TCNA Handbook را مطالعه کنید تا درک بهتری از نحوه بازرسی کیفیت نصب کاشی، میزان تخت بودن سطوح، مهارت اجرا و ناخن زدن به‌دست آورید.

این بخش از متن، در صفحه ۴۶ نسخه سال ۲۰۲۴ آمده است:

•  "در هنگام بازرسی چشمی از کاشی‌کاری نهاییِ سرامیکی، سنگی یا شیشه‌ای، این کار باید بدون استفاده از ذره‌بین، با نور دائمی و اصلی محیط انجام شود و نباید از نورهای کمکی مانند چراغ‌قوه، نورافکن یا روشنایی‌های موقت استفاده کرد. بازدید از دیوارها باید از فاصله ۹0 سانتی‌متر  و بازدید از کف باید از فاصله 1.5 متری یا ارتفاع معمول ایستادن صورت گیرد.

• با توجه به ماهیت دستی و مهارتی کار کاشی‌کاری، هرگونه ایراد ظاهری که تنها در فاصله‌ای کمتر از این مشاهده شود (اما در فاصله استاندارد دیده نشود)، طبق اصول پذیرفته‌شده صنعت، قابل قبول در نظر گرفته می‌شود."