چرا باید روش "لقمه ایی چسباندن" (Spot Bonding) را هنگام نصب کاشی سرامیکی کنار بگذارید؟
امیدوارم هنگام نصب کاشی سرامیکی از روش لقمه ایی چسباندن یا "پنج‌نقطه‌ای" استفاده نکنید. این یکی از رایج‌ترین دلایل شکست پروژه‌هاست و از سؤالات پرتکراری‌ست که دفتر CTEF هنگام بروز مشکلات دریافت می‌کند.
ما حتی این موضوع را در نمایشگاه Coverings 2018 در بخش «تجربه شکست‌های اجرایی» برجسته کرده‌ایم.
اگر مقاله «چگونه ملات را به‌درستی شانه کنیم؟» را نخوانده‌اید یا هنوز فکر می‌کنید روش نقطه‌ای قابل قبول است، بیایید دقیق بررسی کنیم چرا باید حتی فکر استفاده از این روش را کنار بگذارید.
منظور از لقمه ایی چسباندن چیست؟
در روش Spot Bonding، ملات (چسب) به شکل توده‌ای (تقریباً به اندازه یک توپ گلف) روی پشت کاشی اعمال می‌شود. برای کاشی‌های بزرگ‌تر، معمولاً یک توده ملات در هر گوشه و یکی در وسط پشت کاشی قرار می‌گیرد که به آن "پنج‌نقطه‌ای" (Five Spotting) می‌گویند. این روش همیشه با شکست مواجه می‌شود، چون کاشی به‌طور کامل به زیرسازی متصل یا پشتیبانی نمی‌شود.
اغلب، کاشیکار حتی تلاشی نمی‌کند تا ملات را با سمت صاف ماله به پشت کاشی فشار دهد تا اتصال مکانیکی شکل بگیرد. سپس کاشی روی سطح خشک، تمیزنشده و بدون ملات قرار می‌گیرد؛ چیزی که اصلاً مناسب اتصال مکانیکی نیست و کاملاً ضروری است.
هر نامی روی این روش بگذارید، چه Spot Bonding چه Five Spotting، این روش با تمام توصیه‌های معتبر صنعت کاشی مغایرت دارد و بر خلاف استانداردهای موجود در دفترچه TCNA و مشخصات ANSI است.
بیایید واضح صحبت کنیم:
در حالی که در بخش‌های مختلف کشور روش‌های مختلفی برای نصب کاشی استفاده می‌شود که ممکن است در دفترچه TCNA نباشد، روش Spot Bonding یکی از آن‌ها نیست که بتوان گفت عملکرد خوبی دارد.
این روش چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
روش Spot Bonding باعث ایجاد نقاط خالی یا حفره‌هایی زیر کاشی می‌شود.
در تصویر زیر می‌بینید که نصاب از روش نقطه‌ای استفاده کرده و بین توده‌های ملات، فضاهای خالی مانده است. نصاب "فکر می‌کرده" که پوشش خوبی به‌دست آمده، اما واضح است که این‌طور نیست.
این فضاهای خالی در نصب کف، مشکل‌ساز هستند. آن‌ها باعث ایجاد صدای توخالی یا حتی شکستن کاشی می‌شوند. تصور کنید یک یخچال یا پیانو از روی این قسمت عبور کند — اینجا دقیقاً جایی‌ست که کاشی خواهد شکست.
در دیوارها و مکان‌های مرطوب (مثل دوش)، این حفره‌ها آب را نگه می‌دارند و به‌تدریج از درزهای دوغابی خارج می‌کنند و باعث تغییر رنگ موقت یا تیره شدن بندها می‌شوند. این تغییر رنگ شاید از بین برود، اما برای اکثر مشتریان قابل قبول نیست. من هم اگر خانه‌دار بودم، آن را نمی‌پذیرفتم. مشکل اینجاست که این بندهای تیره‌شده، هر بار با استفاده از دوش دوباره ظاهر می‌شوند.
سه مشکل اصلی روش نقطه‌ای چسباندن کاشی
نصاب‌ها معمولاً از این روش برای کاهش "لب‌پریدگی" (lippage) استفاده می‌کنند — یعنی اختلاف ارتفاع بین کاشی‌ها. چون ملات فقط در چند نقطه تمرکز دارد، کاشی را می‌توان به‌آسانی با فشار دادن تراز کرد. اما این کار اشتباه است و سه مشکل مهم ایجاد می‌کند:
نبود پشتیبانی کافی برای کاشی
هر بار فشار نقطه‌ای (مثلاً پاشنه کفش زنانه) می‌تواند کاشی را بشکند.ایجاد صدای توخالی
به‌دلیل نبود ملات در زیر کاشی، صدای توخالی شنیده می‌شود که قابل قبول نیست.جمع شدن رطوبت در حفره‌ها
باعث تیره شدن بندها می‌شود و در مورد سنگ طبیعی، ممکن است موجب تغییر رنگ دائمی شود.
حتی اگر این روش نصب در ظاهر ساده‌تر باشد، تنها مسئله زمان است که یک نیروی کوچک باعث خرابی کار شود.
آیا در دفترچه TCNA روش نقطه‌ای برای دیوارها مجاز است؟
بله — اما فقط چهار روش مجاز وجود دارد و آن هم فقط برای دیوارهای داخلی در مناطق خشک با استفاده از چسب اپوکسی تخصصی.
روش‌های مجاز TCNA عبارتند از:
W215: کاشی سرامیکی روی مصالح بنایی یا بتنی
W260: کاشی سرامیکی روی تخته سیمانی روی سازه چوبی یا فلزی
W215 STONE: سنگ طبیعی روی مصالح بنایی یا بتنی
W260 STONE: سنگ طبیعی روی تخته سیمانی روی سازه چوبی یا فلزی
در این روش‌ها، از ملات اپوکسی ویژه‌ای استفاده می‌شود که شرکت تولیدکننده آن را برای Spot Bonding توصیه کرده و باید الزامات آن‌ها رعایت شود.
این روش‌ها برای استفاده روی دیوار داخلی در مناطق خشک طراحی شده‌اند.
هرگز برای نصب کاشی کف طراحی نشده‌اند.
همچنین در بخش «محدودیت‌ها» آمده: "در برابر ضربه مقاوم نیستند."
اگر نصب روی سازه چوبی یا فلزی انجام شود، حداکثر فاصله بین سازه‌ها باید ۴۰ سانتی‌متر باشد.
روش صحیح نصب کاشی کف و دیوار طبق ANSI
طبق مشخصات ANSI، در بخش A108.5-2.2.2 آمده:
«ملات باید با قسمت صاف ماله روی سطح پخش شود در محدوده‌ای که قبل از پوسته شدن ملات قابل پوشش‌دهی با کاشی باشد. سپس با استفاده از ماله شانه‌دار، ملات را در یک جهت شانه کنید تا بستر یکنواختی حاصل شود. سطح باید بدون نقاط خالی و با ضخامت حداقل ۳/۳۲ اینچ (۲ میلی‌متر) بین کاشی و زیرسازی پوشانده شود.»
سؤالات و پاسخ‌ها
سوال: اگر ۹۵٪ پوشش حاصل شود، آیا Spot Bonding قابل قبول است؟
پاسخ اسکات:
خیر. طبق ANSI، ملات باید روی کل سطح زیرسازی اعمال شود. رسیدن به ۹۵٪ پوشش با روش نقطه‌ای تقریباً غیرممکن است و ضخامت یکنواختی ندارد و زمان‌بر است.
استفاده از ماله مناسب با شانه‌کشی خطی، ملات یکنواخت‌تری ایجاد می‌کند و در زمان کمتری پوشش مناسب حاصل می‌شود.
سوالی از یک مجری واقعی:
یک نصاب نوشته که در دنیای واقعی دیوارها و کف‌ها صاف نیستند و اغلب مجبور است از روش نقطه‌ای استفاده کند تا کار بگیرد و بچه‌هایش گرسنه نمانند. او معتقد است استانداردها با واقعیت بازار هم‌خوان نیست.
پاسخ اسکات:
هیچ توهینی نشده، ولی اگر سطح کار صاف نیست، یا کار را رها کن یا سطوح را اصلاح کن و دستمزد آن را هم دریافت کن. اگر کار شخص دیگری را اصلاح می‌کنی، مالک آن اشتباه می‌شوی. اگر کارفرما تو را مجبور می‌کند کاشی را به روش اشتباه نصب کنی، شکست پروژه هم گردن تو خواهد افتاد.
از استانداردهایی مثل ANSI و TCNA استفاده کن تا از حق خودت دفاع کنی.
خلاصه مهم:
اگر نصاب حرفه‌ای هستی و می‌خواهی دردسر و ضرر مالی نداشته باشی، روش استاندارد را رعایت کن:
سطح زیرسازی را کاملاً تمیز و در صورت نیاز مرطوب کن
ملات را با سمت صاف ماله روی سطح فشار بده (Key in)
ملات را در یک جهت شانه کن
کاشی را با حرکت رفت‌وبرگشتی روی ملات بنشان، در راستای عمود بر شیارهای ملات
پنج‌نقطه‌ای را برای همیشه کنار بگذار!
