آیا ملات کافی برای جبران قوس‌داشتگی (تاب‌داشتگی) ذاتی کاشی دارید؟
هنگام نصب کاشی، آیا اطمینان حاصل می‌کنید که ملات کافی برای جبران قوس‌داشتگی ذاتی (واقعی) کاشی‌های بزرگ‌فرمت دارید؟
اندازه کاشی‌ها در حال تغییر است؛ بزرگ‌تر، بلندتر، و متناسب با آن دارای قوس‌داشتگی ذاتی بیشتر. همچنین، روش‌های نصب کاشی نیز دستخوش تغییر شده‌اند و استفاده از ملات نازک (thin-set) و ملات مخصوص کاشی‌های بزرگ و سنگین برای جبران قوس‌داشتگی کاشی افزایش یافته است.
بیایید این موضوع را دقیق‌تر بررسی کنیم.
با افزایش اندازه کاشی، قوس‌داشتگی ذاتی نیز بیشتر می‌شود
در گذشته، کاشی‌های بزرگ‌فرمت 20×20 سانتی‌متر بودند و اغلب با شانه‌ای به اندازه 6×6×6 میلی‌متر نصب می‌شدند. ملات‌های thin-set سال‌هاست که به‌خوبی چالش نصب کاشی‌های سرامیکی و پرسلانی را برآورده کرده‌اند و پس از فشردن کاشی، ضخامت این ملات‌ها بین 2.5 تا حدود 6 میلی‌متر است (بسته به توصیه شرکت تولیدکننده).
اما اکنون اوضاع تغییر کرده است. کاشی‌ها بزرگ‌تر و بلندتر شده‌اند و متناسب با آن، قوس‌داشتگی بیشتری دارند.
بر اساس شورای کاشی آمریکای شمالی (TCNA)، میزان مجاز قوس‌داشتگی کاشی به شرح زیر است:
استاندارد ANSI A137.1 (مشخصات استاندارد ملی آمریکا برای کاشی‌های سرامیکی) قوس‌داشتگی مجاز را بر اساس نوع کاشی تعریف می‌کند. برای کاشی‌های پرس‌شده (Pressed Floor Tile) در گروه کالیبره‌شده (Calibrated)، مقدار مجاز قوس‌داشتگی این‌گونه تعریف شده:
طبق جدول 8، برای کاشی‌های پرس‌شده (به‌جز پرسلان)، هنگام اندازه‌گیری طبق روش ASTM C485:
قوس‌داشتگی در لبه نباید بیش از 0.75٪ (یعنی 2 میلی‌متر در لبه) باشد.
قوس‌داشتگی در قطر نیز نباید از 0.5٪ یا 2 میلی‌متر تجاوز کند.
با این معیار می‌توان میزان مجاز قوس‌داشتگی کاشی را محاسبه کرد.
امروزه اندازه‌های رایج کاشی‌های بزرگ‌فرمت می‌توانند 15×90 سانتی‌متر یا حتی 100×100 سانتی‌متر یا بزرگ‌تر باشند و شامل قوس‌داشتگی ذاتی مطابق با استاندارد صنعت هستند (جایی که مرکز کاشی بالاتر از لبه‌ها یا انتهاهای آن است).
ملات‌های متفاوت و بیشتر برای قوس‌داشتگی بیشتر
برای پشتیبانی و تحمل این برجستگی در مرکز کاشی، ملات‌ها نیز باید با شرایط جدید سازگار شوند.
ملات‌هایی که قبلاً با عنوان ملات bed متوسط شناخته می‌شدند، اکنون با نام ملات کاشی‌های بزرگ و سنگین یا LHT شناخته می‌شوند. اگرچه هنوز استانداردی رسمی برای این محصولات یا روش نصب آن‌ها تدوین نشده، اما در آینده نزدیک چنین استانداردی ارائه خواهد شد.
برای انتخاب اندازه مناسب شانه، بهتر است به برگه اطلاعات محصول ملات مراجعه کنید یا اطلاعات روی بسته را بخوانید. معمولاً ملات‌های LHT اجازه می‌دهند که ضخامت ملات پس از فشردن کاشی به حدود 12 میلی‌متر برسد.
ملات‌های LHT امکان پخش ملات با ضخامت بیشتر از ملات‌های معمولی thin-set را فراهم می‌کنند. این ملات اضافی، وقتی با الگوی شانه‌ای خطی (راست‌خط) پخش شود، طراحی شده تا از لبه‌ها و مرکز کاشی — که معمولاً به دلیل قوس‌داشتگی برجسته‌تر است — به‌طور کامل پشتیبانی کند.
اگر این پشتیبانی فراهم نشود:
کاشی در معرض شکستگی بر اثر بار نقطه‌ای قرار می‌گیرد، مانند پاشنه کفش زنانه که می‌تواند بیش از 900 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع فشار وارد کند. همچنین نبود ملات کافی یا فضای خالی زیر کاشی می‌تواند باعث صدای توخالی نامطلوب زیر پای افراد شود که از نظر مشتریان غیرقابل‌قبول است.
یک لایه نازک ملات در پشت کاشی (معروف به Back-Buttering) می‌تواند کمک کند
با وجود استفاده از ملات‌های حجیم، برخی کاشی‌های سرامیکی ممکن است نیاز به اعمال یک لایه نازک ملات در پشت خود داشته باشند. این روش که Back-Buttering نام دارد، به ایجاد اتصال مکانیکی بهتر در پشت کاشی و پر کردن ناحیه قوس‌دار کاشی کمک می‌کند.
کتاب راهنمای TCNA می‌گوید:
«تمام گوشه‌ها و لبه‌های کاشی سنگی باید کاملاً پشتیبانی شوند و Back-Buttering در تمام نواحی توصیه می‌شود. با این حال، پوشاندن پشت کاشی به‌تنهایی به‌معنای دستیابی به سطح پوشش نیست. منظور از پوشش، ناحیه‌ای است که ملات با کاشی و سطح زیرین آن تماس دارد.»
استفاده از یکی یا هر دو تکنیک بالا معمولاً الزامات حداقلی صنعت کاشی یعنی 80٪ پوشش ملات در نواحی خشک و 95٪ در نواحی مرطوب یا فضای باز را برآورده می‌کند.
اما باید دقت کرد که در ترکیب پوشش پشت کاشی و ملات روی بستر، حداکثر ضخامت مجاز ملات (طبق توصیه شرکت سازنده) نباید بیشتر شود.
کاشی را گه‌گاه بلند کنید تا پوشش ملات بررسی شود
بهترین و مؤثرترین روش برای اطمینان از رسیدن به حداقل میزان پوشش ملات، برداشتن تصادفی یک کاشی و بررسی آن است. یک نصاب حرفه‌ای که از نظر شورای کاشی آمریکای شمالی در رده نیروی کار واجد صلاحیت شناخته می‌شود، این کار را به‌طور منظم انجام می‌دهد تا نصب کاشی باکیفیت و بادوامی را برای مشتری تضمین کند.
سیستم‌های کنترل اختلاف سطح (Lippage Control)
سیستم‌های کنترل لبه (LCD یا LCS) برای به حداقل رساندن اختلاف سطح بین دو کاشی طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها با کمی بالا آوردن کاشی پایین‌تر، سطح آن را با کاشی مجاور هم‌تراز می‌کنند.
این حرکت جزئی نباید تأثیری روی پوشش ملات بین پشت کاشی و سطح زیرین داشته باشد. باید توجه داشت که سیستم‌های LCD برای افزایش یا کاهش میزان پوشش ملات طراحی نشده‌اند.
نکته کلیدی این است که مقدار کافی ملات زیر کاشی قرار گیرد. سطح زیرین باید تمیز و صاف باشد:
برای کاشی‌هایی با ضلع کمتر از 38 سانتی‌متر، باید میزان ناهمواری کمتر از 6 میلی‌متر در طول 3 متر باشد.
برای کاشی‌هایی با ضلع 38 سانتی‌متر یا بیشتر، باید این میزان ناهمواری کمتر از 3 میلی‌متر در طول 3 متر باشد.
پس از صاف‌سازی با مواد مناسب، ملات را با سمت صاف ماله روی سطح بمالید. سپس با استفاده از شانه‌هایی با اندازه‌ها و طرح‌های مختلف، آزمایش کنید تا میزان پوشش موردنیاز استاندارد ANSI یعنی 80٪ در مناطق خشک و 95٪ در مناطق مرطوب یا فضای باز حاصل شود. همچنین گاهی کاشی را بردارید و بررسی کنید که پوشش کافی حاصل شده یا نه.
تا زمانی که ملات کافی زیر کاشی باشد، بلند شدن جزئی کاشی توسط LCDها باعث کاهش پوشش نخواهد شد.
پرسش خواننده درباره قوس‌داشتگی کاشی
سوال:
آیا برای کاشی‌های بزرگ‌فرمت بدون یا با قوس‌داشتگی کم، ضخامت ملات پس از فشردن همچنان بین 2.5 تا 6 میلی‌متر است؟
پاسخ :
برای ملات‌های معمولی thin-set، حداقل ضخامت پس از فشردن 2.5 میلی‌متر و حداکثر 6 میلی‌متر است (بسته به دستورالعمل شرکت تولیدکننده).
برای ملات‌های مخصوص کاشی‌های بزرگ و سنگین ، ضخامت حداقل همان 2.5 میلی‌متر است، اما حداکثر ضخامت پس از فشردن 12 میلی‌متر می‌باشد.
ملات شما چه وضعیتی دارد؟ آیا تاب‌داشتگی ذاتی کاشی را جبران می‌کند؟
اگر با کاشی‌های بزرگ‌فرمت کار می‌کنید، نمی‌توانید از پوشش مناسب ملات غافل شوید.
تمام این موارد را رعایت کنید، و در صورت سؤال، خوشحال می‌شویم پاسخ دهیم.
این مطلب ترجمه‌ای دقیق از محتوای فنی «کتاب استاندارد نصب کاشی» است.
این کتاب توسط مجموعه کاشی کاریزما ترجمه شده و از طریق این مجموعه قابل تهیه است.
